Τετάρτη 8 Ιανουαρίου 2014

Η ιστορία του Εκπαιδευτικου΄Ομίλου. Η περίοδος 1929 - 1936 (5ο)



Τα κείμενα είναι του Ηρακλή Κακαβάνη και δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ» τεύχ. 35-36 και 37-38 το 2009.

Η περίοδος 1929 - 1936

Ο Όμιλος δε σιώπησε. Σαφώς επηρέασε τη λειτουργία του η νέα κρίση. Αυτό όμως που επηρέασε καθοριστικά τη λειτουργία του ήταν η τρομοκρατία της κυβέρνησης.  Το «ιδιώνυμο» βρίσκει τη συνέχειά του στις επιτροπές ασφαλείας και στον απηνή διωγμό των εκπαιδευτικών που έχουν προοδευτικές αντιλήψεις. Γέμισαν αθώους οι φυλακές και τα νησιά εξόριστους. Οι δημόσιες συγκεντρώσει παρακολουθούνται και καταγράφονται οι συμμετέχοντες. Η κυβέρνηση διέλυσε την ΕΓΣΕ και την Εργατική Βοήθεια.
Υπάρχει μια βαθμιαία στροφή των κομμουνιστών προς τους δασκάλους. Οι κομμουνιστές και προοδευτικοί εκπαιδευτικοί συμμετέχουν στους αγώνες του λαού που αναπτύσσονται αυτή την περίοδο, είτε μέσα από τη ΔΟΕ είτε μέσα από τις οργανώσεις των δημοσίων υπαλλήλων για τη βελτίωση της Παιδείας και την επιβίωση τους. Πάρθηκε απόφαση για κάθοδο των δασκάλων σε απεργία, έγιναν δύο μεγάλες συγκεντρώσεις δασκάλων στο θέατρο «Αλάμπρα» (1931) και «Κεντρικό (1933). Έγιναν δύο πανυπαλληλικά συνέδρια και μια πανυπαλληλική συνδιάσκεψη για ανασύνδεση των οργανώσεων. Πραγματοποιήθηκαν δύο πανυπαλληλικές συγκεντρώσεις, μία στο Θέατρο «Ολύμπια» (1930) ενάντια στις απειλές κατά των δημοσίων υπαλλήλων και άλλη στο θέατρο «Αλάμπρα» (1932) ενάντια στην περικοπή μισθών κατά 6% κ.ά. Οι κινητοποιήσει είχαν αποτέλεσμα τη ματαίωση αντιυπαλληλικών μέτρων αλλά και τη λύση προβλημάτων.
Ο Όμιλος εξαιτίας του κύματος τρομοκρατίας και στερημένος των εισφορών πλέον αρχικά αναστέλλει τις εργασίες του και αργότερα 1932 λειτουργεί ως διδακτικός χώρος.
«Τα οργανωτικά ζητήματα τα σπούδαζε ο κλάδος μέσα στη δουλειά. Έβλεπε, πειραματιζόταν. Στα θεωρητικά έμενε πίσω. Κέντρο διαφωτισμού ήταν πάλι τώρα ο Εκπαιδευτικός Όμιλος. Οι συγκεντρώσεις γίνονταν στα Γραφεία της οδού Σταδίου, χαμηλά, όχι ακόμα στο Μέγαρο Εφεσίου. Σ' ένα υπόγειο. Σ' αυτό το υπόγειο δεν είδα καμιά φορά πια ούτε έναν από τα μεγάλα ονόματα των ιδρυτών του Ομίλου. Μαζεύουνταν κυρίως εκπαιδευτικοί. Με διέπουσα μορφή τον Γληνό… Μια σειρά πολύ ενδιαφερόντων μαθημάτων έδωσε κείνη τη χρονιά ο σοσιαλιστής Χωμενίδης. Με θέμα την εξελικτική πορεία τής κοινωνίας. Τα μαθήματα παρακολουθούσε κι ο επίσης σοσιαλιστής Σωμερίτης. Που έδωσε κι αυτός τότε μια διάλεξη… Ταχτικά ήρχουνταν και παρακολουθούσαν τα μαθήματα φίλοι του Γληνού. Οχι αριστεροί. Μα τίμιοι άνθρωποι, δημοτικιστές και δημοκρατικοί. Ο Γιάννης Κωνστανταράκης, ο Πίπης Καββαδίας, ο τραπεζικός, υπάλληλοι του υπουργείου Παιδείας άλλοτε και τώρα, και άλλοι»[1]. Αυτή την περίοδο, στο Μέγαρο Εφεσίου δίδασκε ο Γληνός μια φορά τη βδομάδα, «Και ήταν ένας από τους χώρους όπου ο Γληνός δίδαξε λεύτερος»[2].
«Το 1933 προκηρύχτηκαν βουλευτικές εκλογές με πλειοψηφικό και παρόλο που οι κομμουνιστές πήραν διπλάσιους ψήφους από τις προηγούμενες, δε βγάλανε κανένα βουλευτή. Κι όχι μόνο αυτό, μα στην κυβέρνηση ανέβηκαν οι πιο αντιδραστικοί… Οι αριστεροί περιορίσαμε πάλι τη δράση μας στο ελάχιστο. Και καθώς υπήρχαν πληροφορίες πως θα χτυπηθούν τα σωματεία, ο Γληνός έδωσε υπόδειξη στον υπάλληλο του Ομίλου’ να ενδιαφερθεί για το μοίρασμα των επίπλων σε διάφορα σπίτια, τη μετακόμιση των βιβλιοθηκών και των βιβλίων στο σπίτι του Πλακοκέφαλου και την εξαφάνιση του καταλόγου των μελών. Ο Γληνός τότε δεν είχε καμιά πείρα συνωμοτικής δουλειάς κι όμως, με την προνοητικότητά του, έσωσε και τα βιβλία και τους ανθρώπους από τα κυνηγητά της Ασφάλειας. Όταν η Ασφάλεια πήγε να ερευνήσει και τα Γραφεία του Ομίλου, ’’βρήκε την πόρτα σφαλιχτή και τα κλειδιά παρμένα, και τα παραθυρόφυλλα μανταλοκλειδωμένα’’, κατά που λέμε στην Κρήτη»[3].
Τα μαθήματα διαλέξεις του Γληνού δε σταματούν. «Το 1935 μετακομίσαμε στο σπίτι της Καλλιθέας, Μάιο μήνα. Το σπίτι ήταν απόμερο και μονοκατοικία και μας βόλευε. Μόλις τακτοποιηθήκαμε, άρχισαν τα μαθήματα. Καθαρά εκπαιδευτικά. Τα έκανε ο Γληνός. Τότε πια ήταν κομμουνιστής. Μέλος του κόμματος έγινε το 1932. Λαβαίναμε ορισμένα συνωμοτικά μέτρα. Οι δασκάλοι μαζεύουνταν στο σπίτι σιγά σιγά, όχι όλοι μαζί. Και ο Γληνός ερχότανε όταν πια είχε σκοτεινιάσει, μαζί με τον Αντρέα τον Παπασπυρόπουλο. Ποτέ μόνος. Ό Γληνός μιλούσε κι εμείς κρατούσαμε σημειώσεις. Μας παρέδωσε όλο το μέρος πού αφορούσε την οργάνωση της εκπαίδευσης. Υποστηρίζοντας με λίγα λόγια τα προτεινόμενα μέτρα. Άρχισε από την προσχολική ηλικία και μίλησε για την ίδρυση βρεφικών σταθμών και νηπιαγωγείων. Στην ακοή μου, ο ’’βρεφικοί σταθμοί’’ ηχούσαν σα λέξεις κενές.  Δεν μπορούσα καθόλου  να μπω στο νόημα. Ούτε έβλεπα πραγματοποιήσιμη την οργάνωσή τους. Μαθημένη να βλέπω πάντα τα μωρά να κρέμουνται στα χέρια των μανάδων τους. Εδώ στις Λαϊκές Δημοκρατίες, που ζω τόσον καιρό, από το 1949, που βλέπω τα παιδιά μας άριστα να μεγαλώνουν στους βρεφικούς σταθμούς, κατάλαβα τι εστί. Τα ίδια έχω να πω και για τα νηπιαγωγεία… Ο Γληνός υποστήριζε μετά το νηπιαγωγείο, που θα χωριζότανε σε δυο κύκλους οκταετές δημοτικό. Και μετά το οκταετές δημοτικό, τετραετές Γυμνάσιο…
Ο Γληνός το σύστημά του το 'λεγε Ευθύγραμμο. Μισούσε την ύπαρξη παράλληλων σχολείων, που θα δημιουργούσαν εκ των προτέρων τους προνομιούχους... Ήθελε για όλους κοινή φοίτηση... Και αργότερα, όταν θα άρχιζαν τα χρόνια της ειδίκευσης, τότε οι μαθητές, ανάλογα με τις κλίσεις τους θα παρακολουθούσαν διαφορετικά μαθήματα, αλλά φοιτώντας στο ίδιο Γυμνάσιο. Θα κάνανε δηλαδή από κοινού π.χ. τη γυμναστική ή τα ελληνικά που ήταν ίδια για όλους, ή τη λογική ή την ιστορία.... ανάλογα, μα θα χωρίζουνταν για να πάει ο καθένας στα αυξημένα αρχαία ή τα αυξημένα μαθηματικά κ.λ.π. Το Ευθύγραμμο σύστημα λέω πως το υποστήριζε τότε με τόσο φανατισμό, γιατί θα το ‘βλεπε εφαρμόσιμο για κείνα τα χρόνια. Ήθελε πάντα οι επιδιώξεις του να είναι προσαρμοσμένες στις υπάρχουσες δυνατότητες. ’’Να μην είμαστε ανεδαφικοί’’. Ολο έτσι έλεγε… Σε κείνα τα συνωμοτικά μαθήματα του Γληνού, φοίτησαν οι εκπαιδευτικοί: Αντρέας Παπασπυρόπουλος, Σπύρος Γεωργακόπουλος, Μαρίκα Μπινιάρη, Ρεγγίνα Καββαδία, Κώστας Παπανικολάου, Κώστας Τζιριβάκος, Σωτήρης Σουκαράς, Αντρέας Γιαννόπουλος, Σπύρος Αβούρης... και εγώ. Δεν πιστεύω να ξέχασα κανένα. Τον Οκτώβρη του 1935 κηρύχτηκε η δικτατορία του Κονδύλη και διακόπηκαν τα μαθήματα του Γληνού. Στην αρχή νόμισα από σύνεση. Μα η αιτία ήταν ακόμη χειρότερη… Είχε μαζί με άλλους δημοκρατικούς συλληφθεί και ο Γληνός».
Διαλέξεις – μαθήματα αυτά τα χρόνια έδινε και ο Κώστας Σωτηρίου, παλιό μέλος του Ομίλου και συνεργάτης του Γληνού στον Όμιλο και αργότερα στο Βουνό. Ο Κ. Σωτηρίου μετά τη διάσπαση του Ομίλου διορίστηκε διευθυντής στο Διδασκαλείο Θηλέων Πειραιά όπου ανέπτυξε σημαντική δράση. Στην αίθουσα τελετών του Διδασκαλείου εγκαινίασε «Διδασκαλίες -διαλέξεις» για τα ζητήματα της Παιδείας που τις παρακολουθούσαν εκπαιδευτικοί, γονείς και λόγιοι.
Αντίστοιχα μαθήματα – διαλέξεις του Γληνού και άλλων έμπειρων μελών του Ομίλου, πιθανότατα γινόταν και σε άλλα σπίτια, με διαφορετικό ακροατήριο. Την υπόθεση αυτή ενισχύουν αναφορές παλαιών μελών του Ομίλου για  λειτουργία του ως τα χρόνια της δικτατορίας του Μεταξά. Όπως οι αναφορές των Γιάννη και Ρόζας Ιμβριώτη.
Τα μαθήματα αυτής της περιόδου που είναι επηρεασμένα από την επίσκεψη του Γληνού στη Σοβιετική Ένωση θα βρουν την απήχησή τους στο Πρόγραμμα Λαϊκής Παιδείας της Κυβέρνησης του Βουνού.



[1] Έλλη Αλεξίου «Άπαντα» τόμος 16
[2] Στο ίδιο
[3] Στο ίδιο

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου